Nowe obowiązki wobec konsumentów

INFORMACJA DOTYCZĄCA

DYREKTYWY ZMIENIAJĄCEJ DYREKTYWY 2005/29/WE i 2011/83/UE W ODNIESIENIU DO WZMOCNIENIA POZYCJI KONSUMENTÓW W PROCESIE TRANSFORMACJI EKOLOGICZNEJ POPRZEZ LEPSZE INFORMOWANIE I LEPSZĄ OCHRONĘ PRZED NIEUCZCIWYMI PRAKTYKAMI

Informacja dotyczy dyrektywy zmieniającej dyrektywy 2005/29/WE i 2011/83/UE w zakresie dotyczącym wzmocnienia pozycji konsumentów w procesie transformacji ekologicznej poprzez lepsze informowanie i lepszą ochronę przed nieuczciwymi praktykami.

Celem ww. dyrektywy jest umożliwienie konsumentom podejmowania bardziej świadomych decyzji dotyczących transakcji w celu promowania zrównoważonej konsumpcji.

Wprowadzenie nowych przepisów ma zapobiegać sytuacjom, w których konsumenci na podstawie prezentacji produktu przyjętej przez przedsiębiorcę, błędnie przypisują mu pewne cechy, których w rzeczywistości jest pozbawiony. Dotyczy to w szczególności cech środowiskowych lub społecznych produktu lub aspektów związanych z obiegiem zamkniętym, takich jak trwałość, możliwość naprawy lub zdatność do recyklingu produktu.

Na szczególne wyróżnienie w tym zakresie zasługuje zjawisko zwane „greenwashing”, które polega na wprowadzaniu konsumentów w błąd w odniesieniu do faktycznego wpływu określonych działań lub produktów na środowisko naturalne. W znaczącym stopniu utrudniło ono konsumentom podejmowanie świadomych decyzji w zakresie nabywania towarów ekologicznych, a wręcz przyczyniło się do kupowania przez nich najczęściej produktów, które w rzeczywistości nie były przyjazne środowisku, a jedynie tak się prezentowały.

W porównaniu z poprzednim brzmieniem następuje zmiana art. 6 ust. 1 lit. b) polegająca na dodaniu cech środowiskowych i społecznych oraz aspektów związanych z obiegiem zamkniętym, takich jak trwałość, możliwość naprawy lub zdatność do recyklingu do wykazu głównych cech produktu, w odniesieniu do których praktyki przedsiębiorcy można uznać za wprowadzającego w błąd.

W art. 6 ust. 2 dodano litery d) i e), które dotyczą odpowiednio:
1. i. zakazu stosowania twierdzeń stwarzających wrażenie, że kupowanie danego produktu jest równoznaczne z przyczynianiem się do powstawania gospodarki niskoemisyjnej, gdy w rzeczywistości nie znajduje to potwierdzenia podczas zastosowania obiektywnych i weryfikowalnych kryteriów ani nie zostało opisane przez przedsiębiorcę w ogólnodostępnym, szczegółowym i możliwym do wprowadzenia planie wykonania uwzględniającym przeznaczone do jego sfinalizowania zasoby, a jedynie wynika z dokonania subiektywnej oceny;
2. ii. zakazu reklamowania korzyści dla konsumentów, które są nieistotne i nie są bezpośrednio związane z żadną cechą danego produktu lub działalnością przedsiębiorcy i mogą wprowadzać konsumentów w błąd poprzez wywoływanie wrażenia, że są one bardziej korzystne dla konsumentów, środowiska lub społeczeństwa niż inne produkty lub działalność przedsiębiorcy tego samego rodzaju. Jako przykład praktyk wprowadzających w błąd konsumentów należy podać twierdzenie, że „określona marka wody butelkowanej jest bezglutenowa”.

W art. 7 dodano ustęp 7, który rozszerza katalog zaniechań wprowadzających konsumentów w błąd. Wprowadzono wymóg informowania konsumentów o metodzie porównania, produktach, które są przedmiotem porównania oraz o dostawcach tych produktów, a także o działaniach mających na celu zapewnienie aktualności tych informacji przed przedsiębiorców w zakresie, w jakim dotyczy to ich cech środowiskowych lub społecznych lub aspektów związanych z obiegiem zamkniętym, takich jak trwałość, możliwość naprawy lub zdatność do recyklingu.
W ramach zmian wprowadzonych do załącznika nr 1 rozszerzono katalog praktyk handlowych wprowadzających w błąd i w związku z tym zaczęto zaliczać do nich także m.in.:
1. i. umieszczanie oznakowania dotyczącego zrównoważonego charakteru, które nie jest oparte na systemie certyfikacji ani nie zostało ustanowione przez organy publiczne;

Oznakowanie dot. zrównoważonego charakteru, o którym mowa powyżej może odnosić się przykładowo do cech środowiskowych i społecznych produktu, procesu lub działalności przedsiębiorcy. Może zawierać twierdzenia dotyczące ekologiczności informujące o tym, że dany produkt ma pozytywny wpływ na środowisko, nie wywiera żadnego wpływu na środowisko lub jest mniej szkodliwy dla środowiska niż produkty konkurencyjne.

ii. formułowanie ogólnego twierdzenia dotyczącego ekologiczności, gdy przedsiębiorca nie jest w stanie wykazać uznanej wysokiej efektywności ekologicznej istotnej dla tego twierdzenia;

Przykładowo: „opakowanie przyjazny dla klimatu” jest twierdzeniem ogólnym, natomiast informacja, że „100% energii wykorzystanej do produkcji opakowania pochodzi ze źródeł odnawialnych” jest twierdzeniem szczegółowym.

iii. formułowanie twierdzeń dotyczących ekologiczności w odniesieniu do całego produktu lub całej działalności przedsiębiorcy, jeżeli dotyczą one tylko określonego aspektu produktu lub konkretnego rodzaju działalności przedsiębiorcy;
iv. twierdzenie, uzasadniane kompensowaniem emisji gazów cieplarnianych, że produkt ma neutralny, ograniczony lub pozytywny wpływ na środowisko pod względem emisji gazów cieplarnianych;
v. przedstawianie wymogów nałożonych na mocy prawa na wszystkie produkty należące do danej kategorii produktów na rynku unijnym jako cechy wyróżniającej ofertę przedsiębiorcy;

Przykładowo: produkt jest prezentowany jako niezawierający substancji chemicznej, która została prawnie zakazana na terenie Unii.

vi. zatajanie przed konsumentem informacji o tym, że aktualizacja oprogramowania będzie miała negatywny wpływ na funkcjonowanie towarów z elementami cyfrowymi lub korzystanie z treści cyfrowych lub usług cyfrowych;
vii. prezentowanie aktualizacji oprogramowania jako niezbędnej, w przypadku, gdy poprawia ona jedynie funkcjonalność;
viii. komunikaty handlowe dotyczące towaru posiadającego właściwość wprowadzoną, aby ograniczyć jego trwałość, pomimo tego, że informacje na temat takiej właściwości i jej wpływu na trwałość towaru są dostępne dla przedsiębiorcy;
ix. fałszywe twierdzenie, że w normalnych warunkach użytkowania towar ma pewną trwałość, jeżeli chodzi o czas lub intensywność użytkowania;
x. przedstawianie towaru jako nadającego się do naprawy, w sytuacji, gdy tak nie jest;
xi. nakłanianie konsumenta do zastąpienia lub uzupełnienia materiałów eksploatacyjnych towaru wcześniej, niż jest to konieczne z przyczyn technicznych;
xii. zatajanie informacji dotyczących ograniczenia funkcjonalności towaru w przypadku korzystania z materiałów eksploatacyjnych, części zamiennych lub wyposażenia dodatkowego, które nie zostały dostarczone przez pierwotnego producenta, lub fałszywe twierdzenie, że takie ograniczenie funkcjonalności wystąpi;

Konstatując opisana wyżej dyrektywa zmieniająca dyrektywy 2005/29/WE i 2011/83/UE w zakresie dotyczącym wzmocnienia pozycji konsumentów w procesie transformacji ekologicznej poprzez lepsze informowanie i lepszą ochronę przed nieuczciwymi praktykami szereg istotnych z punktu widzenia konsumentów zmian, do stosowania których zobowiązani są zarówno przedsiębiorcy prowadzący sprzedaż towarów, jak i producenci. Zmiany te dotyczą w szczególności twierdzeń stosowanych do przedstawiania produktów lub usług i szeregu wymogów, jakie należy spełniać, aby móc posługiwać się pewnymi sformułowaniami w odniesieniu do tych produktów i usług. Zwrócono uwagę, że dotychczas odnoszono się do poszczególnych cech produktów oferowanych na rynku w zbyt ogólny i niejasny sposób, często odwołując się do ich „ekologiczności”, co nie miało żadnych podstaw. Oprócz przepisów związanych z działaniami marketingowymi przedsiębiorców wprowadzającymi w błąd wprowadzono również wytyczne, do których producenci i przedsiębiorcy prowadzący sprzedaż powinni się stosować w przypadku, gdy udzielają konsumentom informacji dotyczących trwałości i możliwości naprawy produktów.

Niniejsza dyrektywa weszła w życie i powinna zostać transponowania do przepisów krajowych państw członkowskich najpóźniej do dnia 27 marca 2026 r. Państwa członkowskie zaczną stosować jej przepisy od dnia 27 września 2026 r.